Unijny VAT kontra mali sprzedawcy usług elektronicznych

Od  stycznia 2015r. sprzedawcy usług elektronicznych muszą stosować nowe prawo unijne. Sprzedawca, którego e-produkt kupi klient zagraniczny zobowiązany jest do odprowadzenia podatku VAT w kraju konsumenta. Nowelizacja jest wymierzona przeciwko dużym firmom, które odprowadzały podatek w krajach stosujących niższą stawkę VAT. Co sądzą o nowym prawie mali przedsiębiorcy?

Zanim nowelizacja weszła w życie, koncerny rejestrowały się w państwach UE o optymalnych stawkach podatku VAT i tam odprowadzały daninę. W tym roku zaczęły funkcjonować nowe przepisy, które blokują tego rodzaju praktyki. Obecnie sprzedawca musi rejestrować się jako podatnik VAT w kraju nabywcy e-usługi, jeśli klient jest osobą fizyczną.

Rejestracja w MOSS

Podatnicy mogą skorzystać z ułatwienia w rejestracji za granicą. W 27 krajach powstały punkty pomagające przedsiębiorcom w rozliczeniach VAT obowiązujących na terenie poszczególnych krajów europejskich, tzw. MOSS (Małe Punkty Kompleksowej Obsługi). W Polsce taki punkt funkcjonuje II Urzędzie Skarbowym Warszawa – Śródmieście. W porównaniu z koniecznością rejestrowania się w każdym państwie, w którym dokonano sprzedaży na rzecz osób fizycznych, z osobna to istotnie duże udogodnienie. Jednak nie jest to rozwiązanie na tyle kompletne, by mali przedsiębiorcy nie odczuwali skutków nowelizacji.

Obsługa zagranicznego klienta

Polscy sprzedawcy muszą samodzielnie zlokalizować klienta będącego osobą fizyczną. Trzeba przy tym wspomnieć, że lokalizacja ma polegać na zebraniu co najmniej dwóch niesprzecznych ze sobą informacji potwierdzających miejsce zamieszkania klienta. W praktyce oznacza to, że przedsiębiorca na własną rękę musi uzyskać przynajmniej dwie z podanych danych:

• zadeklarowany adres zamieszkania,
• numer telefonu kontaktowego,
• adres IP komputera,
• kraj banku, który wydał kartę kredytową użytą do zrealizowania płatności,
• oświadczenie kupującego,
• inne dane mające znaczenie handlowe.

Jeżeli klient wskaże inny kraj zamieszkania, niż np. wynika to z kraju banku, który wydał kartę użytą do realizacji płatności, należy porównać kolejną informację, np. numer telefonu komórkowego. Czynność należy powtarzać dotąd, dokąd przynajmniej dwie dane nie będą potwierdzały tej samej lokalizacji.

Po ustaleniu skąd pochodzi nabywca należy rozpoznać stawkę VAT właściwą dla jego kraju. Kolejną kwestią jest zgodne z miejscowym prawem i zasadami wystawienie faktury VAT, jeśli klient o nią poprosi.

Kontrola unijnego fiskusa

Dokumenty sporządzone na potrzeby sprzedaży usługi elektronicznej za granicą należy przechowywać przez 10 lat. Wśród dokumentów powinny znaleźć się nie tylko faktury, ale również informacje o płatnościach oraz dane adresowe klientów. Sporą niedogodnością może być wizyta fiskusa z zagranicy. Wielu podatników w zasadzie musiałoby wynająć tłumacza na potrzeby kontroli.

Jak podkreślają mali podatnicy nawet jednoosobowe firmy muszą liczyć się z dużymi nakładami finansowymi na fachowo prowadzoną ewidencję związaną z obrotem transgranicznym, przechowywanie zgodne z normami unijnymi dokumentacji, czy właśnie tłumaczy w momencie konfrontacji z unijnym fiskusem.

Rozliczenia za pośrednictwem MOSS

Rozliczenia podatku VAT w Małych Punktach Kompleksowej Obsługi (MOSS) prowadzone są kwartalnie. Deklaracje można wysyłać wyłącznie elektronicznie do 20. dnia każdego miesiąca. Ten termin obowiązuje bez względu na to, czy wskazany dzień przypada w sobotę, czy dzień wolny od pracy (niedziele i święta). Podobna zasada obowiązuje w przypadku płatności zobowiązań podatkowych.

Każdy sprzedawca e-usług jest podatnikiem VAT

Małe firmy kontestują fakt, iż w obszarze sprzedaży e-usług nie obowiązują żadne progi obrotów uprawniających do zwolnienia z VAT. Nawet jeśli z uwagi na niskie obroty firma nie jest podatnikiem VAT w Polsce, to zgodnie z normami unijnymi nie zwalnia jej to z procedur zawartych w nowelizacji. Ci podatnicy, którzy korzystają w Polsce ze zwolnienia mogą mieć wątpliwości, co do ich statusu w kraju. Tu jednak uspokajają polscy urzędnicy. Jak wyjaśnia na swojej stronie internetowej Ministerstwo Finansów „uznaje za możliwe przystąpienie do systemu MOSS podatników zwolnionych podmiotowo z VAT (bez konieczności rezygnacji z tego zwolnienia dla transakcji krajowych), którzy zdecydują się rozliczać VAT unijny w tej uproszczonej procedurze”.

Nie tylko polskie firmy protestują

Sytuacja niewielkich przedsiębiorstw, często jedno- lub kilkuosobowych jest nie do pozazdroszczenia. Nie rozpieszcza ich krajowe ustawodawstwo, a w świetle tegorocznych unijnych zmian ich sytuacja ulega dodatkowo znacznemu pogorszeniu. Poza śledzeniem na bieżąco zmian w polskim prawie, sprzedawcy będą także musieli monitorować zmiany w ustawodawstwie poszczególnych państw europejskich.

Jak twierdzą przedsiębiorcy, takie prawo godzi w interesy małych i początkujących biznesów. Wielu sprzedawców stoi dziś przed wyborem, czy dźwigać dodatkowy ciężar związany z obrotem zagranicznym, czy ograniczyć sprzedaż do terenu własnego kraju. Trzeba dodać, że w grupie przedsiębiorców trudniących się sprzedażą usług elektronicznych, są i tacy, którzy do tej pory rozliczają się z podatku VAT na dotychczasowych (już nie ważnych) zasadach ryzykując zapłatę kar, gdyż aktualne przepisy stanowią dla nich zbyt dużą barierą.

Brytyjscy przedsiębiorcy, którzy nie zgadzają się z obecnymi regulacjami wskazują, że nowe przepisy hamują rozwój branży usług elektronicznych. Z ich strony padło wyraźne żądanie wprowadzenia progów obrotów, które w efekcie pozwoliłyby mniejszym firmom rozliczać się na starych zasadach. Za zbyt duże obciążenia uznali oni również przymus potwierdzania miejsca zamieszkania konsumenta przez co najmniej dwie informacje. Zwracają się więc o umożliwienie  lokalizacji na podstawie jednego źródła danych. Również ministrowie finansów UE dostrzegają zgubny wpływ nowelizacji na drobną przedsiębiorczość. Obecnie Komisja Europejska prowadzi konsultacje społeczne mające na celu wprowadzenie zmian w nowelizacji.

Nierówne szanse dużych i małych firm

Wobec takich przepisów trudno o równe szanse w rozwoju przedsiębiorstw różnej wielkości. Jak podkreślają przeciwnicy wprowadzonych regulacji, duże koncerny są w stanie przystosować się do nowej rzeczywistości bez większych trudności. Są to przedsiębiorstwa dysponujące liczną, wyspecjalizowaną kadrą i korzystające z usług instytucji doradczych. Mniejsze firmy niestety takich możliwości najczęściej nie mają.

Nie sposób nie zauważyć, że sfera usług elektronicznych jest domeną polskich startupów. Jak wynika z danych przytoczonych w raporcie 2015 przez fundację startuppoland.org:

• niemal 60% polskich startupów finansuje się wyłącznie ze środków własnych,
• ponad połowa startupów to eksporterzy, wśród nich co drugi realizuje zagranicą ponad 50 proc. sprzedaży.
• 60% startupów najbardziej potrzebuje pieniędzy. Połowa wskazała też na nowych pracowników i lepszą sieć kontaktów. Prawie co czwarty startup odczuwa potrzebę zwiększenia zasobów specjalistycznej wiedzy.
• polskie startupy najczęściej określają się jako producenci oprogramowania, którzy sprzedają w modelu SaaS i operują najchętniej w branżach: aplikacji mobilnych, handlu elektronicznego oraz usług internetowych,

Właśnie te dziedziny działalności biznesowej zostały objęte niekorzystnymi dla małych firm przepisami o podatku VAT na terenie Unii Europejskiej.

Usługi elektroniczne opodatkowane unijnym podatkiem VAT

Za usługi elektroniczne uznaje się:

1. a) dostawy produktów w formie cyfrowej, łącznie z oprogramowaniem, jego modyfikacjami lub nowszymi wersjami;
2. b) usługi umożliwiające lub wspomagające obecność przedsiębiorstw lub osób w sieci elektronicznej, takich jak witryna lub strona internetowa;
3. c) usługi generowane automatycznie przez komputer i przesyłane poprzez Internet lub sieć elektroniczną w odpowiedzi na określone dane wprowadzone przez usługobiorcę;
4. d) odpłatne przekazywanie prawa do wystawiania na aukcji towarów lub usług za pośrednictwem witryny internetowej działającej jako rynek online, na którym potencjalni kupujący przedstawiają swoje oferty przy wykorzystaniu automatycznych procedur oraz na którym strony są informowane o dokonaniu sprzedaży za pomocą poczty elektronicznej generowanej automatycznie przez komputer;
5. e) pakiety usług internetowych oferujące dostęp do informacji, w których element telekomunikacyjny ma charakter pomocniczy i drugorzędny (to znaczy pakiety wykraczające poza oferowanie samego dostępu do Internetu i obejmujące inne elementy, takie jak strony, które umożliwiają dostęp do aktualnych wiadomości, informacji meteorologicznych lub turystycznych, gier, umożliwiają hosting witryn internetowych, dostęp do grup dyskusyjnych; itp.)

Usługą elektroniczną jest uzyskiwanie dostępu do automatycznych gier online, które wymagają użycia Internetu lub innych podobnych sieci elektronicznych, gdy gracze są od siebie oddaleni.

Za usługi elektroniczne należy więc uznać m.in. sprzedaż e-booków, dostępu do płatnych zasobów stron internetowych, sprzedaż dostępu do aplikacji internetowych (w tym także w modelu SaaS), sprzedaż oprogramowania w formie cyfrowej, dostęp do gier internetowych.