Utrudnianie kontroli skarbowej może słono kosztować

Nie jest zakazane prawnie nieokazanie w danym momencie ksiąg (nie ustawiczne) ani zażądanie od urzędników, by określili, których dokumentów potrzebują i w jakim terminie. Podobnie – sama tylko zamiana pomieszczeń udostępnionych urzędnikom. Za jakie zachowanie można doczekać się skazującego wyroku?

Wyrok i grzywna za utrudnianie przeprowadzenia kontroli skarbowej

Cierpliwość organów podatkowych wyczerpał doradca podatkowy, który kwestionował legalność kontroli skarbowej i przez kilka miesięcy odmawiał jakiejkolwiek współpracy. Doradca nie okazał ksiąg podatkowych firmy, na rzecz której świadczył usługi, nie reagował też na wezwania, ignorował pisma urzędowe.

Doradca został skazany wyrokiem Sądu Okręgowego w Bydgoszczy z kwietnia 2015 r. (sygn. akt IV Ka 52/15) na karę grzywny w wysokości 1 600zł. Podstawą skazania był art. 83 par. 1 kodeksu karnego skarbowego (tj. Dz. U. z 2013 r. poz. 186 ze zm.). Zgodnie z treścią przepisu przestępstwem jest udaremnianie lub utrudnianie czynności sprawdzających, kontroli podatkowej i skarbowej. W szczególności karze podlega ten, kto nie okazuje ksiąg lub innych dokumentów firmowych (wbrew wyraźnemu żądaniu), niszczy je, uszkadza lub ukrywa.

Potencjalnie kara, którą może wymierzyć sąd jest bardzo wysoka, jej górna granica to 720 stawek dziennych (stawka jest ustalana na podstawie możliwości zarobkowych ukaranego, najmniejsza to ok. 58 zł), zatem doradca podatkowy i tak został potraktowany nadzwyczaj łagodnie.

Sąd drugiej instancji podtrzymał wyrok. Doradca podatkowy powinien być bardziej, niż inni podatnicy świadomy skutków prawnych jakie wynikają z jego zachowania. Doradca zignorował nakazy wynikające z uchwały Krajowej Rady Doradców Podatkowych dotyczące przestrzegania etyki zawodowej. Zamiast współpracować z organami kontroli skarbowej, zgodnie z przepisami zawartymi w art. 287 Ordynacji podatkowej, kwestionował on legalność przeprowadzanej kontroli.

Podobnie sądy potraktowały również podatników niezwiązanych z działalnością doradcy podatkowego. Grzywną w wysokości 1 800zł został obarczony prezes spółki za odmowę okazania organom kontroli skarbowej dokumentacji finansowo – księgowej przedsiębiorstwa (wyrok Sądu Okręgowego w Świdnicy (sygn. akt IV Ka 390/13)).

Bardzo niskiej kary (90zł) za nie okazywanie ksiąg i innych żądanych dokumentów urzędnikom kontroli skarbowej, a przez to utrudnianie przeprowadzenia kontroli, doczekał się likwidator spółki. Twierdził on, że kontrola nie powinna być w ogóle prowadzona. Sąd zwrócił uwagę, że „nieakceptowalna jest teza, iż kontrola podatkowa może być prowadzona wyłącznie za zgodą podatnika „ (sygn. akt II K 639/2013) .

Na karę 10 000zł grzywny Sąd Okręgowy we Wrocławiu skazał reprezentanta fundacji, który odmawiał urzędnikom udzielania informacji, nie okazywał dokumentów oraz ani nie wskazał, gdzie się one znajdują (sygn. akt IV Ka 561/14) .

Kiedy utrudnianie kontroli jest przestępstwem?

Art. 83 KKS wskazuje, że warunkiem przestępstwa jest jest wina umyślna, a skazany musiał rzeczywiście udaremnić działania urzędników.

O tym, czym nie jest utrudnianie kontroli dowiadujemy się z wyroku Sądu Najwyższego z 19 czerwca 2002 r., (sygn. akt V KKN 454/00). Zgodnie z opinią sądu czynem zabronionym na gruncie art. 83 k.k.s nie jest nieprzychylne, niekulturalne ani naganne moralnie traktowanie kontrolujących. Tak samo nie jest nim nieokazanie w danym momencie ksiąg (nie ustawiczne) ani zażądanie od urzędników, by określili, których dokumentów potrzebują i w jakim terminie. Podobnie – sama tylko zamiana pomieszczeń udostępnionych urzędnikom.

Pomiędzy wskazaniem wynikającym z art. 83 KKS, a cytowanym wyrokiem Sądu Najwyższego istnieje spora przestrzeń, w której mogą mieścić się dowolne interpretacje dotyczące konkretnych przypadków. Aby trafnie ocenić sytuację istotne jest, aby przewinienie badać nie tylko pod kątem zachowania podmiotu podlegającego kontroli, lecz również zachowania urzędników skarbowych, którzy często stawiają się na wyższej (pozwalającej na dyktowanie warunków) pozycji i wymagają rzeczy nieuzasadnionych przepisami prawa.

Przewinienia mniejszej wagi

Nie zawsze opór podatnika może być uznany za działalność przestępczą. Za wykroczenie (a nie przestępstwo) może być uznane np. nieokazywanie dokumentacji oraz nie stawianie się na wezwania organów kontrolnych, w przypadku gdy częściowo taki działanie usprawiedliwione jest np. chorobą, czy istotnymi sprawami osobistymi. Za wykroczenie uznano takie właśnie postępowanie członka zarządu pewnej spółki. Wyrok Sądu Okręgowego w Bydgoszczy (z 28 maja 2015 r. (sygn. akt IV Ka 306/15).

Za przestępstwo sąd nie uznał też zachowania prokurenta spółki , któremu organ podatkowy zarzucał utrudnianie kontroli skarbowej, natomiast on sam bronił się twierdząc, że co najmniej dwukrotnie udzielił urzędnikom kontroli skarbowej wyjaśnień. Postanowienie Sądu Najwyższego z 20 lutego 2014 r. (sygn. akt V KK 398/13).

Trzeba pamiętać, że jednorazowe, uzasadnione odmowy składania wyjaśnień lub okazania dokumentów nie mogą być traktowane jak uporczywe, ciągłe utrudnianie przeprowadzenia kontroli np. przez ignorowanie korespondencji z urzędu kontroli skarbowej, czy w ogóle odmowa współpracy podczas kontroli.

Jeśli poszukujesz informacji w zakresie finansowania przedsiębiorstw lub obniżenia kosztów prowadzonej działalności gospodarczej to napisz. Postaramy się skutecznie doradzić i zaproponować najlepsze rozwiązanie.