Wypowiedzenie porozumienia o wydłużeniu okresów rozliczeniowych

Od kiedy Państwowa Inspekcja Pracy przedstawiła swoją ocenę porozumień o wydłużaniu okresów rozliczeniowych do 12 miesięcy nie milkną komentarze na ten temat. W opinii PIP pracownicy powinni mieć możliwość wypowiedzenia takiego porozumienia. Jakie mogą być tego konsekwencje?

Możliwość zawarcia porozumienia o wydłużeniu okresów rozliczeniowych została wdrożona na mocy ustawy z 12 lipca 2013 r. o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz ustawy o związkach zawodowych, Dz. U. poz. 896).

PIP chce, by porozumienie było niczym układ zbiorowy pracy

Wydłużanie okresów rozliczeniowych do 12 miesięcy jest możliwe dzięki porozumieniu pracodawcy oraz związków zawodowych i przedstawicieli pracowników. Urzędnicy PIP uważają, że wypowiedzenie takiego porozumienia powinno być tak samo możliwe, jak wypowiedzenie układu zbiorowego. Ta opinia nie zawsze spotyka się ze zrozumieniem specjalistów.

Państwowa Inspekcja Pracy jako główny argument takiego stanowiska przytacza wypowiedzenie stosowane względem układu zbiorowego. Oponenci zwracają jednak uwagę na znaczne różnice pomiędzy zakresem jednego i drugiego rodzaju umowy na linii pracodawca – pracownicy. Układ zbiorowy jest aktem o szerszym zasięgu, reguluje wiele kwestii nieokreślonych szczegółowo w przepisach prawa pracy. Porozumienia natomiast dotyczą wyłącznie pojedynczych aspektów funkcjonowania przedsiębiorstwa i pracowników, czyli przedłużania okresów rozliczeniowych czasu pracy bądź stosowania ruchomego czasu pracy.

Wypowiedzenie porozumienia może zdestabilizować firmę

Trzeba zauważyć, że kwestie porządkowe, czy ustalanie czasu pracy leżą w gestii pracodawcy. Nienaturalne jest przesuwanie uprawnień w tym zakresie na załogę i odwracanie ról. To przedsiębiorca jest odpowiedzialny za działalność firmy, ponosi ryzyko z tym związane, nie jest zatem rozsądnym rozwiązaniem dawanie pracownikom prawa do wypowiadania wcześniej zawartych porozumień, gdyż konsekwencje nieprzewidzianego wypowiedzenia dotkną przede wszystkim przedsiębiorcę, pracownicy natomiast najczęściej zachowują postawę roszczeniową.

Zakłada się, że wydłużanie okresów rozliczeniowych do 12 miesięcy jest potrzebne wszędzie tam, gdzie działalność nosi znamiona sezonowości. Wydłużony okres rozliczeniowy do 1 roku daje możliwość zoptymalizowania kosztów prowadzenia przedsiębiorstwa, w szczególności ogranicza wypłaty kwot wynagrodzenia za nadgodziny w zamian za czas wolny w innym dogodnym momencie.

Pracodawca, który dojdzie do porozumienia z załogą, co do wydłużenia okresu rozliczeniowego nie może funkcjonować w nieustannej niepewności co do czasu obowiązywania tego porozumienia. W takim przypadku bowiem nie możliwe staje się zaplanowanie w dłuższym horyzoncie czasowym strategii dla przedsiębiorstwa. Możliwość wypowiedzenia porozumienia w dowolnym momencie może rodzić konieczność natychmiastowej wypłaty wynagrodzeń za nadgodziny. Koncepcja Państwowej Inspekcji Pracy praktycznie znosi sens instytucji wydłużonego okresu rozliczeniowego. Innym zagrożeniem jest możliwość wywierania nacisku na pracodawcę w innych sprawach właśnie, w którym groźba zerwania porozumienia mogłaby być doskonałym narzędziem.

Możliwość wypowiedzenia porozumienia w sprawie wydłużenia okresów rozliczeniowych rodzi też wątpliwość, czy pracownicy będą mogli wypowiadać także innego rodzaju porozumienia, np. porozumienia w sprawie pakietów socjalnych dla pracowników lub zawieszające stosowanie wewnątrzzakładowych przepisów w razie problemów ekonomicznych firmy.

Regulacje dodatkowe zawarte w porozumieniu

Dobrym rozwiązaniem mogłoby być zawarcie w porozumieniu zapisów, które precyzowałyby warunki ewentualnego wypowiedzenia. Regulacje powinny uściślić okres wypowiedzenia porozumienia, sposób rozliczenia dotychczasowych godzin pracy, moment od kiedy zaczyna się liczyć wypowiedzenie, itp. Innym wyjściem z sytuacji jest zawarcie układu zbiorowego pracy. W tym momencie interesy przedsiębiorcy są o tyle bezpieczniejsze, że ta opcja nie pozostawia wątpliwości co do możliwości wypowiedzenia.

Porozumienie w sprawie wydłużenia okresów rozliczeniowych mogłoby zawierać klauzulę ograniczającą czasowo jego obowiązywanie. Podobne rozwiązanie stosowane jest w porozumieniach o zawieszeniu stosowania przepisów prawa pracy, lub o zawieszeniu stosowania układu zbiorowego pracy. W tym przypadku, po upływie określonego czasu porozumienie przestawałoby obowiązywać, a ewentualne dalsze stosowanie wydłużonego okresu rozliczeniowego byłoby uzależnione od zawarcia kolejnego porozumienia.